Nghe từ cống Rộc
Nguyễn Thông(Cào)
Lời giới thiệu: Tối hôm qua 18.2, Đỗ Hữu Ca, thiếu tướng công an, nhân vật chính vụ cưỡng chế ở Tiên Lãng ngày 5.1.2012 (còn gọi là vụ cống Rộc-đầm Vươn) bị bắt khẩn cấp, tội danh cụ thể là gì thì chưa rõ. Luật nhân quả báo ứng, gieo gì gặt nấy không chừa một ai. Ông hàng xóm nhà tôi càu nhàu, đèo mẹ, cứ nhìn 2 cái cơ ngơi của nó to như phủ toàn quyền, một ở nội thành HP, một ở huyện Thủy Nguyên quê nó, thì bây giờ mới bắt là khí muộn. Nhẽ ra phải bắt ngay sau khi nó chỉ huy đàn áp dân ở cống Rộc.
Đã hơn 11 năm nhưng chuyện đời bị hâm nóng, nhà cháu đưa lại loạt bài này được viết sau 1 tháng xảy ra vụ việc khi lần mò tới đầm Vươn còn vương mùi thuốc súng.
Mặc cho tivi loan báo thời tiết có nhiều thứ không thuận, nào là nhiệt độ hạ thêm những 5-6 độ, rét đậm trở lại, nào mưa phùn, sương mù nhưng tôi vẫn quyết làm một chuyến về Tiên Lãng. Để tận mắt thấy tai nghe, vậy thôi.
Đêm trước khi lên đường quả thật khó ngủ. Trời rét và lòng cứ nôn nao. Quấn 2 cái chăn dày, mặc một đống quần áo ấm, cửa đóng kín mít mà cứ run lên từng chặp. Gió bấc réo ù ù càng làm tăng thêm cảm giác lạnh. Bồn chồn nghĩ ngợi, thương vợ con anh Vươn anh Quý đang tá túc tạm trong túp lều mỏng mảnh giữa trống trải chơi vơi đồng bãi, chống chọi với thứ thần hàn tai ác để mỏi mòn chờ công lý ra phán quyết số phận vợ chồng con cái mình.
Sáng 8.2, tôi và đứa cháu phi xe máy về cống Rộc. Hình như trời cũng cảm thông. Tuy gió vẫn lạnh buốt, vẫn thèm tí nắng xuyên qua đám âm u dày đặc kia nhưng đường sá đã khô ráo không còn lép nhép như bữa trước. Cậy là dân bản xứ, chúng tôi theo đường tắt, chả cần vòng vèo lối cầu Khuể, qua huyện lỵ Tiên Lãng như người ta mà cứ xông thẳng xuống xã Tân Trào (huyện Kiến Thụy), nơi có địa danh nổi tiếng Kim Sơn kháng Nhật, sau đó vượt đò Dương Áo là chạm ngay bờ Tiên Lãng. Từ bến đò, mất mươi phút qua xã Hùng Thắng đã thấy thấp thoáng vùng bãi bồi sú vẹt xanh ngăn ngắt xã Vinh Quang. Người ta đang đổ về đây bởi xã này bỗng dưng nổi tiếng.
Con đường mới làm chạy thẳng ra cống Rộc như sợi chỉ lớn phẳng lì, rộng rãi, chắc nhà nước đổ vào đây không ít tiền của để vực vùng ven biển lên về mọi mặt. Cách đây chừng 40 năm, tôi đã từng ăn ngủ ở xã Vinh Quang suốt 3 ngày, đận học sinh cấp 3 được nhà trường cử đi giúp dân thu hoạch cói. Lúc ấy chưa xây cống Rộc, chưa có vùng đầm bãi ông Vươn bây giờ, chỉ ngút ngàn bãi lầy ven biển, lúp xúp đám bần vẹt sú chắn sóng và giữ đất phù sa. Con đê cống Rộc mà tôi đang đứng đây được đắp về sau, giờ ôm siết một vùng đất thuở nào chỉ đầy chua phèn mặn, nhờ công sức con người khai phá cải tạo mà ngày càng trù phú xanh tốt.
Dừng xe trên cống Rộc, ngó xuống bãi thấy xa xa thấp thoáng lá cờ đỏ vẫy vẫy trên nóc lều được chị Vươn chị Quý dựng tạm ngay chính nền nhà bị san bằng. Lúc chúng tôi tới, trên đê cơ man là ô tô biển xanh, cả biển số 80 cũng vài chiếc. Thì ra ngay từ sáng sớm đã có nhiều đoàn của cơ quan công quyền Hải Phòng và trung ương về làm việc. Họ phải bỏ xe, lội bộ xuống bãi, theo con đường vòng vèo lát xi măng rộng khoảng 40 phân do bố con anh em ông Vươn bỏ công sức làm năm ngoái.
Chúng tôi dò xe máy theo họ. Được một đoạn khá dài thì bất chợt hai anh mặc thường phục phía trước dừng lại chờ, chỉ nhác qua cung cách cũng biết là công an. Họ hỏi chúng tôi đi đâu, làm gì. Tôi nhũn nhặn thưa, báo cáo anh, chúng tôi chỉ muốn xuống giúp vợ ông Vươn ông Quý chút tiền nhỏ trong lúc khó khăn thôi, chả phải thế lực thù địch gì đâu ạ. Anh công an cười vui vẻ, rằng mấy anh thông cảm, cơ quan chức năng đang phục dựng, điều tra lại hiện trường, có cả sự chứng kiến của gia đình ông Vươn và các ban ngành đoàn thể, hãy để cơ quan pháp luật làm việc, xong rồi tha hồ xuống. Họ mềm mỏng nhưng rất kiên quyết. Thôi đành vậy. Lại lần theo lối xi măng lên đê, chờ.
Một chốc nhát, người ở đâu kéo ra đông khiếp. Bữa ni giữa tuần đâu phải ngày nghỉ mà lắm người thế. Chả cần gạn hỏi, nhiều bác, anh chị đã tự giác “khai báo”, từ Hòa Bình, Ninh Bình (còn ngoặc thêm rằng cùng quê ông bí thư Hải Phòng), Hà Nội, Quảng Ninh… Ai nấy chỉ một mục đích muốn tận mắt thấy tai nghe, bỏ chút công sức, thời gian để củng cố lại sự thật giữa bao luồng thông tin nhiễu loạn; sau nữa, cũng như chúng tôi, muốn gặp gia đình ông Vươn để động viên, chia sẻ. Ôi chao, rét mướt thế này, càng thêm hiểu tình người đáng quý biết bao.
Lối đi chính xuống bãi bị chặn thì đã có ngả khác. Mấy người dân xóm Chùa chỉ cho chúng tôi và dặn rằng cẩn thận kẻo ngã xuống kênh. Từ mặt đê đổ xuống, vượt qua con kênh rộng khoảng 30m do thanh niên xung phong đào hồi nảo hồi nào bằng chiếc cầu tre “dân sự” gập gà gập ghềnh, tôi cứ nhích tí một tí một rồi cũng sang. Vài bác lớn tuổi, lúc đầu rụt rè, sau hăng lắm, chân yếu không dám lò dò thì bò tựa trẻ con, cả hai tay hai chân. Nói dại, lỡ tuột tay rơi tõm xuống dòng nước băng giá kia, giữa cái rét căm căm, trên người bọc cả đống quần áo lớp trong lớp ngoài ướt sũng thì chưa thể hình dung kết sự sẽ như thế nào. Nhìn họ bò, dò dẫm bước một, tôi băn khoăn điều gì đã làm các ông lão ấy, cả phụ nữ nữa, liều mình đến thế.
Như đoán được ý tôi, một bác gầy gò, tóc phơ phơ, xưng tên Bùi Bá Bảng, tận Hòa Bình, giọng oang oang giữa đồng bãi “chú ạ, tôi chả họ hàng thân thích gì với ông Vươn. Chỉ nghe đài đọc báo nhà nước mà đã thấy bức xúc lắm. Bà xã tôi bảo, ông ơi hay ông về tận nơi xem sao chứ xã hội ta làm gì có chuyện khốn nạn thế. Hồi nãy tôi đã nói chuyện trực tiếp với bà con địa phương. Giờ xem tận mắt nhà cửa vườn tược, cam đoan rằng chính quyền xã này huyện này thành phố này tầm bậy lắm, chú ạ. Chỉ mong sao trung ương cũng mục sở thị như tôi, nghe như tôi để mà xử lý cho nó nghiêm minh”.
Hai bác cỡ trạc 70, vừa bò dưới cầu TNXP lên, thở hổn hà hổn hển, mặt tái xanh vì gió rét, nghe ông Bảng nói vậy cũng bảo đúng đó, đúng đó, chúng mình hãy đặt niềm tin vào trung ương, các bác ạ. Phen này trung ương chắc chẳng để yên lũ quan sâu dân mọt nước đâu.
Nhìn sang bờ kia khu đầm bị cưỡng chế, lúc này tôi thấy mái lều tạm của chị Vươn chị Quý đang bị công an dỡ bỏ. Mấy hôm trước, đó là nơi đón tết đón xuân của gia đình họ. Tổ chức cưỡng chế ngay trước Tết đẩy con người lương thiện vào cảnh màn trời chiếu đất, hình như chả nơi nào trên quả địa cầu lại khốn nạn bất nhân như thế. Khung lều chơ vơ. Chỉ còn lá cờ đỏ sao vàng phấp phới trên đỉnh cột tre. Có lẽ đó là chỗ, là điểm nhạy cảm nhất mà ngay cả những người nhà nước thay mặt công quyền đang làm nhiệm vụ cũng ngại động vào. Thành ra, cả đàn bà trẻ con nhà anh Quý anh Vươn, cả công an cán bộ tất tật đứng ngồi xung quanh lá cờ giữa nơi đồng bãi hoang vu gió lạnh.
Tự dưng tôi mường tượng ra cái cảnh chào cờ. Cờ đỏ đang chứng kiến người ta thực thi công lý một cách nghiêm trang. Những sai phạm dù của bất cứ ai, những oan khuất, đau thương sẽ được làm rõ với sự chứng giám của màu đỏ kia. Lại thầm phục các chị, những người đã treo lá cờ ấy, họ vẫn còn niềm tin, dù rất mong manh ngay cả khi đã khốn cùng tuyệt vọng, chồng con đang bặt tin trong chốn ngục tù. (còn tiếp)
Nguyễn Thông
Ảnh: Những thứ còn sót lại sau cuộc cưỡng chế tàn bạo ngày 5.1.2012 do đại tá Đỗ Hữu Ca chỉ huy (ảnh Thông chụp ngày 8.2.2012)
Nghe từ cống Rộc (phần 2)
Chờ mãi vẫn không vào được tận nơi, tôi lại cùng các ông các bác bò trở lại qua cầu TNXP lên đê. Ối chao ôi, dân xóm Chùa đã tụ tập thành từng đám, mỗi đám vài ba chục người. Cả người tại chỗ lẫn khách phương xa, dễ cả nghìn người. Kín đặc mặt đê trông ra đầm Vươn.
Một bà cụ bỏm bẻm trầu đỏ tươi, sau tôi hỏi biết tên là Vũ Thị Chanh, 82 tuổi, đang oang oang giữa đám đông. Bà Chanh kể bữa ấy bà bỏ cả cơm trưa để lên đê chứng kiến từ đầu đến cuối người ta đã cưỡng chế anh em ông Vươn thế nào, súng bắn ùng oàng ra sao. Ngày hôm sau, khi họ phá nhà ông Quý, bà và nhiều người xóm Chùa này trông tận mắt, chối vào đâu được. “Đừng nói chúng tôi bức xúc, mà chúng tôi phẫn uất lắm rồi”.
Biết bà đang giận, tôi lựa nhời, bảo hôm nay nhà nước cử cán bộ về điều tra, dựng lại hiện trường để xác định kẻ nào đích danh thủ phạm phá nhà, cướp tài sản gia đình anh em ông Vươn, bà và bà con cứ yên tâm. Bà Chanh nhìn tôi giễu cợt, vung cánh tay lên nhưng không phải để đánh tôi, mà chém xuống, nói dứt khoát: Này này, tôi bảo cho nhà bác biết nhá, đó là trò hề, trò hề. Làm gì phải mất công đào bới điều tra. Cứ gặp chúng tôi đây này (bà chỉ vào mình và những dân xóm Chùa đứng quanh), chúng tôi sẽ cho biết hết sự thực. Xong, bà nhìn tôi gườm gườm, có lẽ tưởng tôi người của chính quyền khiến những người xung quanh cũng dòm tôi với con mắt không mấy thiện cảm.
Tôi đành nhủ thầm biết làm sao được, từ khi xảy ra vụ đầm Vươn đến nay họ đã phải nghe biết bao thông tin sai lạc, bóp méo bẻ queo từ mấy ông quan xã quan huyện, thậm chí quan thành phố còn vu khống, đổ thừa, gieo tiếng ác cho họ. Tối hôm 7.1, ông bí thư Thành ủy Nguyễn Văn Thành còn leo lên tivi khẳng định rằng không có chuyện cưỡng chế nhà cửa tài sản của dân mà lực lượng chức năng chỉ phá cái chòi canh đầm cá tồn tại bất hợp pháp. Ngay người đứng đầu Hải Phòng còn ăn không nói có không biết ngượng mồm như thế, huống chi cấp dưới.
Một anh thanh niên trạc hai mươi quần xắn móng lợn dính đầy bùn, chắc mới ở bãi lên, dợm lại gần tôi. Tôi chột dạ, khéo anh ta tưởng mình dò la gì cho người nhà nước, hô lên bắt hoặc đánh thì có chạy đằng giời. Nhưng không, anh kéo tôi ra khỏi đám đông, nói ngắn gọn: Tôi xem cung cách bác, biết bác không phải người đây, không phải người xấu. Tôi người chính ngay xóm Chùa này, nhà dưới chân đê kia, không tin bác cứ xuống. Hôm qua nghe ông bí thư Thành ủy trả lời trên tivi, dân tôi ức lắm. Ăn nói bố lếu bố láo, dám bảo nhà ông Quý là nhà chòi. Khốn nạn. Chả biết ông ta đã xuống nhìn tận mắt đống gạch, bê tông ngổn ngang kia chưa hay chỉ nghe cấp dưới nó bẩm báo thưa thốt. Nhà chòi mà đổ xi măng hai tầng. Cả nhà người ta cư ngụ, sinh hoạt hằng ngày ở đó, sao lại nhà chòi? Cứ ăn nói tầm bậy, vô trách nhiệm thế thì làm sao dân đen chúng tôi không phẫn uất. Hết thằng Ca đổ vạ cho chúng tôi phá nhà ông Vươn, nay ông bí thư lại quanh co chống chế bóp méo, không sợ phải tội với giời à. Bác ạ, dân xóm chùa và xã Vinh Quang tôi bảo nhau, cái ông phó chủ tịch thành phố vu khống bữa trước, và cả đám nhà báo Hải Phòng xuyên tạc sự thật nữa, cứ vác mặt về đây, chỉ trẻ con nhổ nước bọt vào mặt cũng chết, cần gì đánh.
Cứ hết người này người khác, chẳng cần ai hỏi ai tra, họ tranh nhau nói như được dịp trút nỗi oán hận tích tụ chất chứa bấy lâu. Họ kể một thôi một hồi đủ thứ chuyện, trước đó lực lượng TNXP ném 40 tỉ đồng vào khu vực này chỉ mua được số 0, tiền trôi ra biển, rằng anh em ông Vươn ông Quý khai phá vất vả làm sao, công nợ còn bao nhiêu, cả chuyện hôm cưỡng chế người ta đã nhẫn tâm, vô nhân đến mức giật cả ảnh thờ bố ông ấy, ảnh con ông ấy (đã mất) treo trên tường ném tọt xuống ao, đánh đập cả đứa trẻ vô tội…
Nghe thật xót xa. Họ chẳng chịu ơn huệ gì từ ông Vươn và cũng chả thù hằn gì chính quyền. Họ chỉ nói lên sự thực. Tôi dám cam đoan rằng cả trăm người thì cả trăm đều bộc lộ sự giận dữ bất bình về mấy ông quan sâu mọt làm bậy ở xã Vinh Quang và huyện Tiên Lãng cũng như thành phố Hải Phòng; đều trách cứ trung ương ra tay chậm trễ, giờ thì mong trung ương sớm làm rõ trắng đen, xử lý kiên quyết.
Họ dứt khoát, như lời một ông mặc nguyên bộ trang phục công an, mà tôi chắc rằng đã về hưu, ông bảo “chúng tôi không cần Đảng, chính phủ phải xử lý nghiêm minh, chúng tôi chỉ cần xử lý đúng pháp luật”.
Tôi chào mọi người, dắt xe quay lại chỗ cống Rộc chụp thêm vài kiểu ảnh. Chiếc cống vừa lừng danh khắp thế giới chỉ còn bộ khung xi măng đen sì, trơ cả cốt sắt, chứng tích của một thời chống chọi chinh phục thiên nhiên, nay bộ nhớ của nó lại phải cõng thêm chuyện đau lòng mới xảy ra ở xứ này. Nhìn cái di tích tiều tụy ấy, nói phỉ phui cái miệng, giống cái giá treo cổ, tôi bất giác liên tưởng đến căn nhà hai tầng bị san bằng của ông Quý ông Vươn, nếu người ta giữ lại nguyên thế vài chục năm sau cho con cháu tới xem. Thứ thì mục nát bởi thời gian, thứ thì tan tành do sự đập phá nhẫn tâm của con người. Cả cống lẫn nhà, đều gây mối hoài cảm xót xa.
Con sông Văn Úc đằng kia vẫn cuồn cuộn ra biển Đông tải phù sa mỡ màu bồi đắp vùng ven biển. Thời gian cũng như dòng nước ấy, chảy mãi chảy mãi không thôi. Rồi chuyện cưỡng chế, chuyện ông Vươn, cống Rộc sẽ trôi qua, nhạt dần; nỗi buồn cũng qua, chỉ còn lại đất nước ngày thêm rộng dài màu mỡ.
Tôi đang nghĩ ngợi bần thần, chợt ông cụ mà tôi nhác thấy ngay từ lúc mới tới cứ đứng yên bên cống Rộc nhìn về phía biển xa, lên tiếng. Cụ rằng, các bác ạ, tôi đã gắn bó cả đời với đất này, tôi hiểu tận chân tơ kẽ tóc từng nắm đất và con người nơi đây, tôi có thể nói mà không sợ ai đó bảo ngoa, những người như ông Vươn ấy, nếu chết, chúng tôi sẽ lập đền thờ! (còn tiếp)
Nguyễn Thông
Ảnh: Trên cái nền căn nhà hai tầng của gia đình ông Vươn sau ngày 5.1.2012 chỉ còn đống gạch vụn. Rồi căn lều dựng tạm để tá túc qua ngày của vợ chồng con cái anh Vươn anh Quý cũng bị tháo dỡ xóa sạch hôm 7.2. Đây là sản phẩm của đám Nguyễn Văn Thành, Đỗ Hữu Ca, Dương Tự Trọng… Người đứng trầm ngâm bên chiếc bàn thờ Chúa nho nhỏ là thiếu tướng Phạm Chuyên. (Nguyễn Thông chụp ngày 10.2.2012)
Nghe từ cống Rộc (phần 3)
Khi biết tôi đang ở Hải Phòng, lại vừa đi Tiên Lãng về, ông bạn tôi, Đào Lê Bình một quan năm an ninh nhưng rất đàng hoàng, gọi điện bảo có đi nữa không. Tôi rằng Tiên Lãng lúc này tới bao nhiêu lần cũng chả đủ nhưng hôm nay mưa rét, quan anh tính sao. Bạn tôi nói, thế thì cùng đi với anh Chuyên nhé, sẽ có dịp gặp một số nhân vật đặc biệt đấy, chỉ cần ông trả phí bằng sự thông thạo đường đi lối lại đất Tiên Lãng thôi.
Đầu chiều 10.2 xe bác Phạm Chuyên xuống tới Phòng. Cũng may bữa qua mưa rả rích sụt sùi nhưng hôm nay chỉ loáng thoáng đúng kiểu “mưa xuân lất phất bay”. Theo điện đã hẹn trước của gã đại tá, mấy anh em tôi vừa tới thì các vị thành hoàng đất cảng cũng có mặt. Cuộc gặp gỡ nho nhỏ, đầm ấm trong một quán ăn giản dị, trao đổi trò chuyện thân tình. Ngoài anh Phạm Chuyên mà tôi từng được biết được gặp, quả tình tôi phải cám ơn ông bạn tôi bởi cuộc diện kiến những nhân vật nổi tiếng, “người của công chúng” này, nhất là với sự xuất hiện của đạo diễn Đào Trọng Khánh và thi sĩ Thi Hoàng.
Cũng nên giới thiệu sơ qua cho phải đạo. Thiếu tướng Phạm Chuyên, nguyên Giám đốc Công an Hà Nội gặp một lần thì khó quên. Ông làm tướng, mà lại tướng công an, tuy nhiên chả dáng con nhà võ tí nào, chỉ toát lên dáng vẻ và phẩm chất một trí thức đúng nghĩa. Hiểu biết sâu sắc sự đời. Nhỏ nhẹ, từ tốn, không đao to búa lớn nhưng khi cần làm rõ điều gì thì nhiệt thành kiên quyết dứt khoát lắm. Ổng nổi tiếng với câu nói như chân lý “thua dân không có gì phải xấu hổ cả” trả lời đám lãnh đạo chính quyền thủ đô sau khi quyết rút đạo quân được cử đi đàn áp những người dân phản đối dự án sân gôn cướp đất bên Đông Anh. Một người bạn tôi cười bảo câu này có nhẽ giá trị chỉ đứng sau câu 9 chữ “Không có gì quý hơn độc lập tự do”.
Cái ông đạo mạo mà tếu tếu kia, đã lâu tôi chỉ gặp trên hình ảnh, bữa nay lại thân tình nắm chặt tay tôi. Nhiều người, rất nhiều người biết ông, nể trọng ông, nhà đạo diễn phim tài liệu lừng danh, NSND Đào Trọng Khánh, cùng quê Kiến Thụy (Hải Phòng) của tôi. Chỉ cần nghe ông nói một chập là bạn sẽ như bị thôi miên, không dứt ra được, không hẳn bởi cái duyên ăn nói của một nghệ sĩ quảng giao mà chính là sự hiểu biết gần như vô tận, sâu đậm, tinh tế thông qua cách diễn đạt cực kỳ dí dỏm, thông minh. Tôi thì thầm với bác Chuyên, anh ạ, giờ thì em hiểu hơn cái câu đúc kết của các cụ ngày xưa mà em hay phê phán “một ngày tựa mạn thuyền rồng/còn hơn muôn kiếp ở trong thuyền chài”, bên bác Khánh có nửa buổi mà em tỉnh hẳn ra, bội thu bác ạ.
Vị tiên chỉ thứ ba, tôi nghe tên đã lâu nhưng cũng trực diện lần đầu, nhà thơ quê tôi, Thi Hoàng. Rất hiền lành. Bác cùng thời với Đào Cảng, Thanh Tùng, Nguyễn Tùng Linh, giọng thơ gân guốc chất chứa tình người đất cảng. Anh em văn nghệ sĩ Hải Phòng quý bác lắm, bác mà ngồi đâu thì họ xúm đến đấy để được nghe những nhời chậm rãi nhưng chắc như đinh đóng cột và cực vui. Cô em gái tôi chơi với nhà thơ Vũ Thị Huyền kể rằng khi rảnh rỗi mấy đứa đến thăm bác, nghe ông cụ đưa đẩy vài câu là đã cười nghiêng cười ngả. Duyên dáng và hóm hỉnh lắm. Ổng là “thủ phạm” của câu thơ nổi tiếng “Có những buổi chiều không biết trốn vào đâu”. Nhìn Thi Hoàng, tôi ngớ ngẩn tự hỏi trong cái thân thể nhỏ thó giản dị kia sao mà chứa nhiều sức hấp dẫn lạ lùng đến thế.
Tôi là cái thằng liều, tự biết mình chả là thứ đinh gì nhưng cứ gọi các tiên chỉ bằng anh tuốt. “Các anh” chả thèm chấp, thấy thằng em chịu khó hóng chuyện nên không nỡ đuổi mà còn cho cụng ly rôm rốp. Chuyện các anh giữa chiều mưa phùn đất cảng lại xoáy vào chủ đề Tiên Lãng. Nhiều lắm, hay lắm, tôi chỉ biên ra đây mấy ý.
Nhà thi sĩ đất cảng Thi Hoàng nhỏ nhẹ, ngắn gọn: Vụ Tiên Lãng chả cần bàn nhiều, các ông ạ, chỉ cần gút lại thế này: Mấy cha lãnh đạo Hải Phòng và cả trung ương nữa hãy bỏ thói sĩ diện, tự ái đi. Làm sai thì nhận, thì sửa, càng sớm càng tốt, cứ quanh co che đậy gian dối chỉ tổ làm cho dân ghét. Lão bạn tôi ngồi nghe các tiên chỉ nhắc tới chuyện thằng cha Đỗ Trung Thoại phó chủ tịch Hải Phòng đổ cho dân phá nhà của anh em Vươn, Quý chứ không phải lực lượng cưỡng chế, liền buột mồm “địt mẹ thằng Đỗ Trung Thoại”.
Thiếu tướng Phạm Chuyên nhân nhắc vụ Tiên Lãng bèn kể lại mấy vụ cưỡng chế thời ông làm giám đốc Công an Hà Nội, trong đó có vụ sân gôn Uy Nỗ. Không ít vị lãnh đạo cấp cao hồi đó đã “có ý kiến” khi ông không điều quân trấn áp những người dân, thậm chí có người dân quá khích khi ngăn cản lực lượng cưỡng chế. Theo ông chả có gì phải xấu hổ khi thua dân, mấy đứa công an Hải Phòng như thằng Ca không biết thế lại còn rùm beng việc cưỡng chế nhà Vươn bảo là trận hợp đồng lực lượng tuyệt đẹp, có thể viết thành sách, đó mới là xấu hổ, nhục nhã. Chiều nay (10.2) thủ tướng kết luận vụ việc ra sao, xin cứ chờ, nhưng theo tôi (Chuyên) để hạ nhiệt, giảm bức xúc trong dân, giữ nghiêm phép nước, hãy rút ngay 3 thanh củi trong cái bếp rừng rực đó ra mà trị, cách chức ngay bí thư, chủ tịch và giám đốc công an thành phố này; tiếp nữa là tha ngay, tha bổng cho Đoàn Văn Vươn.
Bác Đào Trọng Khánh dẫn câu của Đức thánh Trần, nên lấy việc đặt mồi lửa dưới đống củi nỏ làm nguy; lấy điều kiềng canh nóng mà thổi rau nguội làm sợ. Nhất trí với ông Chuyên, phải cách chức ngay 3 thằng củi ấy, để ngày nào hại ngày ấy. Vụ thằng Vươn chính là cơ hội vàng để nhìn nhận và chỉnh đốn lại cái bộ máy cai trị đầy những lỗi này. Không làm, sẽ hối tiếc. Cá chép vượt vũ môn chính là lúc này đây, phải mạnh dạn dứt bỏ bọn cá làng nhàng nheo nhệch giói giếc trê quả ra thì mới có cơ lên được. Cứ bảo thằng Vươn có tội, đúng ra là nó có công, không biết ơn nó thì thôi, sao lại bắt tội. Đúng như ông Chuyên nói, tha thằng Vươn có nghĩa là mày vẫn có tội nhưng tội mày không đáng, tao bề trên, đàng hoàng tao tha cho mày. Như thế có phải ân uy không nào.
Ngồi nghe các cụ rôm rả, tôi cứ lo muộn về Tiên Lãng đầm Vươn cống Rộc theo kế hoạch hôm nay. Vẫn biết chẳng có ai chờ dưới ấy nhưng chiều muộn nơi đồng bãi hoang vắng lạnh lắm. Rồi chúng tôi cũng chia tay nhà đạo diễn và nhà thơ đáng kính cùng một số bạn bè để lên đường. Mưa, mặc, chúng tôi cứ đi. Lần này là lần thứ 3 trong vòng 4 ngày tôi đến đầm Vươn, tuy nhiên đi cùng vị sĩ quan an ninh kỳ cựu nên tôi biết thêm được khá nhiều.
Trên nền nhà Vươn – Quý, bác Chuyên đã làm tôi sửng sốt khi bới ra một đống dép nhựa, đủ loại của người lớn trẻ con, đàn ông đàn bà, lại lôi ra cả khẩu súng nhựa đồ chơi, mảnh gỗ bàn thờ Chúa, một tấm ảnh cưới và nhiều thứ khác nữa trong đống xi măng bê tông đổ nát. Bác Chuyên bảo, đây là những bằng chứng hùng hồn cho thấy căn nhà của Vươn là nơi sinh sống, sinh hoạt hằng ngày của một gia đình chứ không phải nhà chòi, lều coi cá như chúng nó lếu láo, như thằng bí thư Nguyễn Văn Thành hôm 7.2 lên tivi khẳng định không có chuyện phá căn nhà của gia đình nào cả mà lực lượng cưỡng chế chỉ phá cái chòi canh cá. Và rất tinh, bác còn chỉ cho tôi xem mảnh tường gạch đầy vết đạn từ ngoài bắn vào, nói chúng mày ạ, đây là những vết đạn AK, trái ngược với lời thằng Trọng chối rằng chúng nó không hề bắn phát nào. Bác bảo tôi chụp làm chứng tích, nhưng trầm ngâm không nói gì thêm. Còn lão bạn quan năm lại lầu bầu “địt mẹ thằng Nguyễn Văn Thành”.
Tôi hiểu nỗi lòng của vị tướng già khi ấy. (còn tiếp)
Nguyễn Thông
Kỳ 1, 2: https://www.facebook.com/permalink.php?story_fbid=1391695204997868&id=100024722048900
Ảnh: Tướng Phạm Chuyên trầm ngâm bên những vật dụng còn sót lại sau cuộc tàn phá; Những vết đạn trên tường; Hai chữ “thương yêu” do anh em nhà Vươn Quý ghi trên nền con đường bê tông trong đầm, may không bị đám cưỡng chế đục bỏ.
Nghe từ cống Rộc (kỳ 4)
Những ngày ở Hải Phòng, trời rét, gió lạnh, mưa xuân lất phất suốt ngày, có lúc nặng hạt. Ngoài những khi việc cần phải nhao ra đường, thời gian còn lại tôi cứ theo chủ nghĩa trùm chăn ngồi xó nhà mà ngẫm nghĩ. Quẩn quanh sự đời, lại quay về chuyện Tiên Lãng, ông Vươn. Đó là những cái tên thực sự “hot” lúc này.
Bàn trà đang tầm hăng chuyện, nghe tôi nhắc đến “đầm Vươn”, đứa cháu có nhẽ tưởng tôi nhầm vội đính chính, chú nhớ sai rồi, ông ấy họ Đoàn, Đoàn Văn Vươn. Ối giời ơi, cái thằng này lạ, tao đọc hết mấy tỉ chữ về sự kiện Tiên Lãng rồi, đã bỏ hết ngày rưỡi lăn lộn ở xóm Chùa, ở đồng bãi nhà Vươn rồi, 3 lần về đó chứ ít đâu, nhầm là nhầm thế nào. Ở đây tao chỉ nói đến một địa danh cũ mà mới thôi, đang thu hút khách du lịch chính trị-xã hội ùn ùn về đó. Thằng cháu nghe ra, thủng chuyện, cười khớ khớ.
Hải Phòng, bất cứ chỗ nào tụ bạ, ngoài phố, góc hẻm, trong nhà, cả nơi sang trọng rực rỡ đèn chùm pha lê, bất cứ lúc nào, người ta đều nhắc đến Tiên Lãng, đến Vươn. Mỗi người một kiểu, theo sự hiểu biết của mình, nhưng tụu chung hầu hết thương Vươn, căm giận những kẻ bất nhân đại diện cho chính quyền vì dân. Nói cho công bằng, cho khách quan, cũng chả phải trăm phần trăm như thế. Có anh bác sĩ vẫn lên án Vươn theo công thức “phạm tội giết người, tàng trữ vũ khí, chống người thi hành công vụ”, đòi phải xử nặng để làm gương (làm gương cho ai thì doctor không nêu rõ). Có vị nhà báo (chức sắc đàng hoàng, hàm phó tổng) rụt rè nhắc lại quan điểm của chính quyền Hải Phòng mà giờ đây ai cũng biết sai lè lè khi họ cố tình câu giờ, định chìm xuồng, bao che cho bọn sai nha và quan lại Tiên Lãng. Thậm chí một ông bạn cố tri của tôi, suýt chết ở thành cổ Quảng Trị năm 1972, phàn nàn với tôi rằng, mày ạ tao chán quá, trường tao (ông bạn ấy đang là giáo học) có cả mấy thằng người Tiên Lãng thế mà khi nhắc đến quê nó, nó hỏi vụ gì vậy, ra làm sao… Tôi bảo bạn, ấy, chính quyền đang rất cần những công dân như vậy, chứ cứ như ông với tôi, như những ông bà lê la quán nước ngồi xó bếp quan tâm chuyện thế giới kia thì họ cóc cần, phương hại đến sự cai trị lắm lắm.
Hải Phòng là một trong 63 tỉnh thành của nước này nhưng sự nổi danh thì đa dạng ra phết. Thời chiến tranh, được cụ Hồ đeo cho danh hiệu “thành phố cảng trung dũng quyết thắng”. Cứ nhắc đến cảng là chỉ nghĩ, nghĩ ngay tới Hải Phòng. Nơi đẻ ra khoán 10 cũng từ đây chứ đâu. Rồi “trai Nam Định, gái Hải Phòng”. Rồi siêu hạng giang hồ Dung hà, Lâm già, cu Nên lừng danh khiến Khánh trắng thủ đô còn khiếp. Rồi súng hoa cải, sẵn đến mức dân gian biến tấu thành “thành phố hoa cải đỏ” nếu còn sống chắc nhạc sĩ Lương Vĩnh cũng phải buồn lòng. Nay thì thêm Tiên Lãng, cống Rộc, đầm Vươn. Sực nhớ hồi còn bé đám lứa tôi đọc cuốn “Mặt trời quê hương” của Xuân Sách viết về thiếu niên Phạm Ngọc Đa anh hùng ở Tiên Lãng. Giờ không có Đa, chỉ có Vươn, anh hùng.
Hải Phòng “những bến Bính, Xi măng, cầu Rào, cầu Đất, Lạc Viên” nghe chẳng thơ đâu mà ấn tượng ghê gớm. Nay lại thêm “đầm Vươn” nữa nổi lên giữa vùng quê Tiên Lãng chống càn. Chả biết những người làm du lịch Hải Phòng có biết nhạy bén mà bổ sung địa danh này vào bản đồ tour tuyến không nhỉ, chứ theo mình người làm sử Hải Phòng và cả nước thì nên ghi cho rõ “sự kiện đầm Vươn” giống như ngày xưa người ta đã đưa vào trong sử cái đồng Nọc Nạn (sử mậu dịch ghi là Nọc Nạn, nhưng tôi về Bạc Liêu thấy cái biển chỉ dẫn ven đường thì ghi Nọc Nạng) tuốt tận vùng đất mũi cực nam đất nước. (còn tiếp)
Nguyễn Thông
Ảnh: Người từ khắp nơi không quản rét mướt mưa gió kéo về cống Rộc – đầm Vươn, đứng trên đê biến tận mắt chứng kiến “thành tích” của nhà cai trị. Nguyễn Thông chụp ngày 8.2.2012
Ảnh: Người từ khắp nơi không quản rét mướt mưa gió kéo về cống Rộc – đầm Vươn, đứng trên đê biến tận mắt chứng kiến “thành tích” của nhà cai trị. Nguyễn Thông chụp ngày 8.2.2012
ĐỒNG HƯƠNG KONTUM 