Thái Kế Toại‘s phê tê bốc

  · 

Sơn Nữ

  · 

Bài viết về nước Nga giúp hiểu hơn về xh Nga từ góc nhìn khác.

Đây là tư liệu thực tế của một nhà báo, nhà văn Ba lan đã sống và từng trải rất nhiều nơi trên đất Nga. Bà là một chuyên gia về cuộc sống của người dân Nga, chúng ta đọc để hiểu thêm về đất nước Nga dưới thời Putin, về tâm lý của người Nga.

“Những bộ não bị tẩy gột bởi tuyên truyền”.

Trong bài phỏng vấn với phóng viên Anna Kalita, nhà báo Krystyna Kurczab-Redlich [*] phân tích, vì sao dân Nga tin tưởng và sùng bái Putin.

Anna Kalita: trong quyển sách mới nhất, “Wowa, Wolodia, Wladimir. Những bí mật của nước Nga Putin” chị mưu tả nhà lãnh đạo Nga ngồi một mình trong phòng làm việc và xem trên TV những tuyên truyền do chính mình ra lệnh – bởi ông ta không dùng máy tính. Người Ba Lan sống thời cộng sản có thể hình dung đó là nội dung gì.

Krystyna Kurczab-Redlich: không đâu. Tuyên truyền thời cộng sản ở Ba Lan là thêm vào sự thật những bình luận giả dối, ở Putin, tuyên truyền dựa trên dối trá toàn diện. Diễn đạt thực tế không tồn tại. Ví dụ, Ukraina được coi như một nơi, mà những ngườì Nga bất hạnh ở đó, bị các nhóm “phát xít mới” tấn công, do kẻ nghiện ma túy Zelensky ra lệnh.

Ở nền dân chủ, phương tiện truyền thông thân chính phủ được cân bằng với phương tiện truyền thông đối lập. Thời của Yeltsin là vậy. Dân chủ thực sự, 24 đảng phái trong Duma (Hạ nghị viện Nga), đài truyền hình đối lập nổi tiếng NTW, với chương trình châm biếm “con rối”, chỉ trích và chế giễu Yeltsin. Tuy vậy, Yeltsin không bao giờ nghĩ tới việc kiểm duyệt, gây khó dễ, thậm chí ông còn mời họ đến Điện Kremlin. Quảng trường Đỏ không đóng cửa cho bất cứ ai, điều này rất quan trọng, vì gần đó có tượng đài Chiến sĩ vô danh, nơi vào ngày 9 tháng 5, hàng nghìn người Nga từ các thành phố xa xôi, đến đây để tưởng nhớ tới những anh hùng đã ngã xuống. Cuộc gặp gỡ như vậy, gắn bó họ một cách tự nhiên, tốt hơn nhiều so với các cuộc diễu hành, mà Yeltsin từ bỏ. Putin rào lại quảng trường và quay lại truyền thống duyệt binh hoành tráng của Liên Xô.

Hỏi: chị gọi Putin là một người thôi miên lớn.

Trả lời: Đó là những gì tôi liên tưởng đến thời điểm 1999 – 2000, khi ông ta xuất hiện trên màn hình TV, trong ánh hào quang giả dối, thôi miên dân Nga với chiến thắng trước kẻ thù tưởng tượng. Một kẻ thù mà chính ông đã tạo ra dưới danh nghĩa “quân khủng bố Chechnya”. Ông ta chỉ đạo cuộc chiến ở Chechnya, tất nhiên không được gọi là cuộc chiến, mà là “hoạt động chống khủng bố”, người dân Chechnya bị thả bom, giết hại hàng loạt được gọi là những kẻ khủng bố. Họ phải chết, như những người Ukraina ngày nay, được gọi là “phát xít mới”.

Người Nga, chăm chỉ xem TV đoàn kết một lòng trước kẻ thù chung, họ bắt đầu tin vào Putin như bị thôi miên. Ngày nay, họ tin là phát xít Ukraina, đang tàn sát đồng hương vô tội của họ. Vì sao? Bởi, với họ đó là sự thật đơn giản, chỉ người Nga tốt và luôn diệt cái sấu. Không phải thôi miên là gì?

Hỏi: Nước Nga chính nghĩa chống lại cái ác, trong những năm 40 thể kỷ trước, trong cuộc chiến tranh vệ quốc vĩ đại.

Trả lời: Họ không gọi là chiến tranh thế giới, như cả thế giới gọi. Trong tiềm thức người Nga, chỉ có Liên Xô đánh bại Hitler. Chỉ có một mặt trận phía Đông. Phải nhấn mạnh, một sự thật là, những cuộc chiến khốc liệt và khủng khiếp diễn ra trên lãnh thổ Liên Xô, và trận Stalingrad đã làm đảo ngược cục diện chiến tranh ở mặt trận phía Đông. Nhưng, nếu không có những trận: Midway, El-Alameyn, Monte Cassino hay Tobruk thì Hitler không thể thua. Năm 2015, thị trưởng thành phố Yekaterinburg, với sự tham gia của đại sứ quán Mỹ và Anh, đã tổ chức một cuộc triển lãm, về sự tham gia của quân đội hai nước này, trong Thế chiến II, bất chấp sự phản đối của Cơ quan An ninh Liên bang Nga (FSB). Những người Nga đến xem rất ngạc nhiên, bởi họ không hề biết là việc Mỹ tham chiến, về mặt trận phía Tây. Những người này không hề có kiến thức cơ bản về một sự kiện trọng đại như Thế chiến II. Họ tin rằng chỉ Hồng quân giải phóng thế giới, và chỉ Hồng quân mới tiến đến Berlin. Với người Nga, không tồn tại cuộc không chiến tại Anh, cũng như cuộc đổ bộ Normandy. Chỉ có Liên bang Xô Viết vĩ đại, bách chiến bách thắng, nhưng đã tan rã đau đớn, để lại nước Nga. Một nước Nga luôn vĩ đại.

Vào đầu những năm 1990, tôi hỏi một thanh niên từ thành phố Petropavlovsk-Kamchatskiy, một vùng hẻo lánh phía đông, nơi đường đi không có, người dân phải đi trên những tấm gỗ để không bị rơi xuống bùn:

“Bạn có muốn sống ở đất nước Thụy Sĩ giàu có và tốt đẹp không?”

Anh ta tròn mắt ngạc nhiên:

“Ở một đất nước nhỏ xíu?”.

Chủ nghĩa nước lớn được di truyền trong gen người Nga. Tất nhiên không phải ở tất cả.

Như ở mọi quốc gia, ở Nga cũng có những người trí thức đối lập, những người bảo vệ nhân quyền, những người luôn phải được bảo vệ trước bạo lực của nhà nước. Putin, ngay từ ngày mới lên cầm quyền, đã bắt đầu cuộc khủng bố.

Hỏi: Ngày nay, người Nga phải đối mặt với 15 năm tù, vì đưa thông tin không đúng với đường lối của chính phủ, nhưng giới truyền thông đã bị bịt miệng từ lâu.

Trả lời: Khi Putin lên nắm quyền vào năm 2000, ông ta đã tiếp quản đài truyền hình đối lập NTW gần như ngay lập tức bằng vũ lực. Ông ta đã phái công an cơ giới OMON, (giống như ZOMO của Ba lan thời cộng sản), chặn các nhà báo vào tòa soạn, và tịch thu tất cả thiết bị. Một vài đài truyền hình độc lập, nhỏ hơn, sau một thời gian ngắn ngủi, cũng không còn tồn tại. Và trong suốt 22 năm, chỉ có truyền hình Putin và sự thật Putin, tất cả chỉ là giả dối! Các đại diện đối lập – nếu được xuất hiện trên TV – thì chỉ trong một vài phút với bộ mặt tiêu cực. Tiếng nói đối lập không thể tồn tại, bởi khi đó internet mới bắt đầu xuất hiện.

Không những thế, năm 2005, Kasparov, nhà vô địch cờ vua thế giới, đã từ bỏ sự nghiệp đánh cờ để xây dựng lại nền dân chủ Nga. Ngay sau khi tuyên bố sẽ tham gia tranh cử tổng thống, Kasparov đã bị bắt giam hai tuần. Và khi Kasparov đi khắp đất nước, thì tất cả những gì anh thuê mượn để phục vụ vận động bầu cử, kể cả những nơi đã được trả tiền, đều bị khước từ.

Năm 2008, một người đối lập khác, Kasyanov, không được xét làm ứng cử viên trong cuộc bầu cử tổng thống, vì trong số 2,2 triệu chữ ký ủng hộ ông, ủy ban bầu cử đã tìm thấy 17 chữ ký không hợp lệ. Đó là sự vô pháp.

Putin đã thỏa thuận với toàn dân: Tôi để các người làm tiền, cho phép ăn cắp và hối lộ, miễn là các người đừng dính vào chính trị. Và càng ngày càng nghe thấy: “Tôi không quan tâm đến chính trị”. Ai ai cũng thờ ơ. Giai đoạn tiếp theo là bẻ cổ giáo dục trên các trường đại học. Không phải ngẫu nhiên mà Vladimir Mayakovsky [**] bắt đầu bài thơ “Lenin” bằng những từ “Unit zero, unit nonsense”. Ở Nga, bất kỳ ai – tôi nhắc lại – bất kỳ ai, đứng trên bạn, đều có thể bắt nạt, đàn áp, đè đầu cưỡi cổ bạn. Và bạn hoàn toàn bạn bất lực. Người quản lý tòa nhà có thể làm tình làm tội bạn, nếu bạn không đưa tiền hối lộ, anh ta sẽ bảo bạn sai hết. Và không có luật nào bảo vệ bạn. Đặc biệt là ở chính thể công an trị.

Sự bất lực làm cho người dân, mất lòng tin vào các chính trị gia. Ở đâu cũng nghe thấy người Nga phàn nàn: “Tất cả bọn họ đều nói dối và ăn cắp. Vậy thì, chỉ còn tin vào đấng tối cao, tổng thống Putin.”

Hỏi: Tuy nhiên, khi nói về một xã hội thối nát, ta cũng liên tưởng đến những chiếc du thuyền khủng của giới tài phiệt, những người Nga giàu có, mà có thể bắt gặp tại các khu nghỉ dưỡng đắt đỏ ở nước ngoài .

Trả lời: Người Nga nào đến được những khu nghỉ dưỡng này? Tất nhiên, chúng ta không nói đến những nơi rẻ nhất, ở các nước Thổ Nhĩ Kỳ hoặc Ai Cập, bởi đến đó người Nga không cần hộ chiếu và thị thực. Chỉ 30% trong số 144 triệu công dân Nga, có hộ chiếu được phép nhập cảnh, ví dụ khu vực Schengen, và chỉ có 10% trong số 30% trên, thực sự đi phương Tây vài lần!

Tôi có quen một số người Nga, họ nói: “Tôi sẽ không bao giờ đi, tôi không muốn thấy những nơi khác tốt hơn, ở Nga rất tốt, thế cũng đủ”. Người bạn Nga của tôi từ Praha trở về và nói: “Mày biết không, ở đó chín giờ tối mọi thứ đã đóng cửa!”

Khi nói về người Nga hiện tại, chúng ta cũng muốn hiểu vì sao, trong họ lại có sự tàn ác như ta đang chứng kiến ở Ukraina. 800 năm trước – có vẻ lâu dài, thực ra chỉ là tám cuộc đời của người thọ trăm tuổi – người Mông Cổ đã chinh phục Kievan Rus [***] bằng tất cả sự tàn ác của người châu Á. Trên xác của những kẻ thua trận, quân Mông xếp gỗ lên để làm sàn ăn tiệc. Họ ra luật mà theo đó, hầu hết mọi tội lỗi đều kết thúc bằng án tử hình. Sau đó, xuất hiện kẻ tàn ác nhất đương thời của châu Âu lúc bấy giờ – Ivan Bạo chúa [****] (Iwan Groźny). Ông thành lập đơn vị để diệt phe đối lập, đặc biệt những điền chủ lớn, (còn gọi boyars đứng sau các hoàng tử trong chính phủ), tức là oprichnina. Sa hoàng cấm để râu cằm, nhưng các điền chủ không muốn cắt, Sa hoàng ra lệnh nhổ râu. Ngoài ra, họ bị vùi xuống băng tuyết, lột da sống, chiên trong chảo lớn, thân thể cho lên cọc nhọn, vợ, con gái của họ bị cưỡng dâm trước mặt người bị tội.

NXB 28.08.2022 chuyển ngữ từ:

https://weekend.gazeta.pl/…/7,183331,28328222,mozgi…

———————

[*]Krystyna Kurczab-Redlich (1962). Tốt nghiệp khoa luật đại học Tổng hợp Jagielonski Cracov. Nhà báo, nhà văn người Ba lan. Tác giả của các cuốn sách:

1) “Pandryoshka”, 2) “Head on the Kremlin Wall”, 3) “Vova, Volodya, Vladimir. Bí mật về nước Nga của Putin”. Trong những năm 1990–2004 bà là phóng viên ở Nga làm nhiều bộ phim tài liệu về tội ác của Nga ở Chechnya. Bà nhận được nhiều giải thưởng về văn học và phóng sự. Năm 2005, tổ chức “Echo of War” của Chechnya đã đề cử bà cho giải Nobel Hòa bình.

[**] Vladimir Mayakovsky (1893-1930) nhà thơ, nhà soạn kịch lớn người Nga. Ban đầu ông nhiệt tình ủng hộ mạng tháng 10 và phục vụ chính quyền Xô viết bằng những tác phẩm đồ sộ. Nhưng dần dần ông có cái nhìn phê phán về kết quả của cách mạng. Vì thế, trong tác phẩm sau này của ông có những băn khoăn, ông không từ bỏ quan điểm cũ, nhưng nhìn thấy hướng đi không tốt của chủ nghĩa cộng sản, và ông đã phê bình một cách thẳng thắn chủ nghĩa xã hội hiện thực. Vì vậy, ông bị liệt vào tầng lớp xét lại, đi chệch hướng với cách mạng. Ông bị chết trong trường hợp không rõ nguyên nhân, nhưng chính quyền cho là tự tử. Sau khi ông mất, trường ca Lê-nin là một công cụ tuyên truyền của nhà nước Xô viết, thơ của ông thường được trích dẫn trong thời kỳ Stalin.

[***] Kievan Rus (Ruś Kijewska) 862-1240 nhà nước cổ đại ở Trung Âu, nguồn gốc của Ukraina, Nga và Belarus.

[****] Ivan Bạo chúa (1530-1584) Đại vương công Moskva (1533-1547). Sa hoàng đầu tiên của nước Nga. Ông có chính sách cực kỳ hiếu chiến với láng giềng, đồng thời rất tàn bạo với người dân trong nước. Trong thời gian cầm quyền ông đã chinh phục các hãn quốc Tartar, Sibir… Ông cũng là người mở mang ngoại giao sang phương Tây như Hà lan, Anh quốc, học hỏi phát triển công nghiệp, ông cũng mở nhà máy in đầu tiên ở Moskva.