CẢI CÁCH VĂN HÓA ĂN THỊT CHÓ

Trần KIêm Đoàn

Càng gần mùa Noel 2021, thế giới càng lùng bùng chao đảo với những tin tức thời sự u ám về chiến tranh, dịch bệnh, thiên tai… Nhưng sáng hôm nay, từ một thành phố nhỏ Việt Nam bỗng loan ra một tin tức nhỏ nhưng lại phát tán một âm vang thiện lành chấn động rất lớn vừa mang tính biểu tượng nhân văn, vừa gióng lên tiếng nói tiền phong trong tiến trình chấn hưng văn hóa: Thành phố Hội An tuyên bố chấm dứt việc ăn thịt chó, thịt mèo; đoạn tuyệt với thói cũ ăn thịt chó đã kéo dài bao nhiêu nghìn năm như một phần hấp dẫn trong văn hóa ẩm thực Việt Nam.

Báo trực tuyến Dân Trí và nhiều nguồn thông tin trong nước đưa tin:

Sáng 10/12/2021, UBND TP Hội An (Quảng Nam) tổ chức lễ ký kết trực tuyến với tổ chức FOUR PAWS (tổ chức phúc lợi động vật toàn cầu) về cam kết loại bỏ việc sử dụng thịt chó và mèo ra khỏi thành phố.

Đây là lần đầu tiên, một thành phố của Việt Nam có hành động kiên quyết chấm dứt nạn buôn bán thịt chó, mèo. Thỏa thuận sẽ có hiệu lực vào cuối năm 2021 và kéo dài trong 2 năm.

Thỏa thuận này cũng nhấn mạnh mục tiêu cải thiện phúc lợi vật nuôi thông qua các chương trình tiêm chủng và loại trừ bệnh dại, giúp ngăn chặn hiểm họa có thể bùng phát đại dịch. Thông qua thỏa thuận này, giờ đây, TP Hội An có thể định vị mình là “thành phố đầu tiên của Việt Nam không buôn bán thịt chó, mèo và thân thiện với khách du lịch”…

Các tờ báo ngoại ngữ, giấy cũng như truyền thanh và online: AP, Straits Time, News Yahoo.com, UCANews… cũng đồng thời đưa tin vui “Thành phố Hội An của Việt Nam cam kết loại bỏ dần việc tiêu thụ thịt chó và mèo (Vietnam’s Hoi An city pledges to phase out dog and cat meat consumption.)”

Thịt chó được xem như là một món ngon và “chịu chơi” pha một chút giang hồ vặt trong nếp sinh hoạt văn hóa và xã hội Việt Nam. Đã bao nhiêu nghìn năm qua, ăn nhậu thịt chó được xem là vừa khoái khẩu, vừa góp phần chữa nhiều căn bệnh… theo cánh đàn ông, tới cái mức thống khoái như: “Ở trần gian không ăn một miếng dồi chó; chết về âm phủ đâu biết có mà ăn!” Sinh hoạt nuôi chó, bán chó, trộm chó, mở cửa hàng thịt chó và ăn nhậu thịt chó được xem là tự nhiên qua bao nhiêu thế hệ lưu truyền sống trong nước. Cho đến khi có đông người Việt Nam ra sinh sống ở nước ngoài sau năm 1975 thì mới gặp những cú sốc văn hóa (cultural shock) hằn sâu trong ký ức và làm lung lay niềm ân tộc đất lề quê thói khi bị dân xứ khác chơi trò “đầu gấu ngôn ngữ” (Bully language) như:

– Mẹ kiếp! Đồ dân ăn thịt chó thì cũng chả ra cái thá gì! (Fucking dog eater can’t drive for shit)

Học trò con nít bản xứ Âu Mỹ gây lộn nhau với trẻ con đồng lứa Việt Nam hay châu Á, khi bị thua đôi co thể lực hay cãi nhau đuối lý thì chửi bậy “đồ ăn thịt chó” đã đành. Nhưng gần đây thôi, hai nhân vật gồm một da trắng và một người Việt tuổi trung niên, giữ chức vụ ngang tầm quản lý ngân hàng ở San Francisco cũng rơi vào tình trạng người Việt bị mạ lỵ là “đồ ăn thịt chó bẩn thỉu” đã điên tiết xách súng ra dằn mặt kẻ mạ lỵ nên bị vào tù.

Ngày hôm nay, báo chí thế giới đã vẽ ra bản đồ các nước còn ăn thịt chó trong thế kỷ 21 gồm có 4 nước: Trung Quốc, Nigeria, Thụy Sĩ và Việt Nam. Theo ước tính thì mỗi năm bốn nước nầy giết và ăn thịt khoảng 30 triệu con chó. Xếp loại thì Trung Quốc là nước ăn thịt chó “vĩ đại” nhất thế giới, thứ nhì là Việt Nam; tiếp theo là Nigeria và Thụy Sĩ.

Xem bản đồ các quốc gia ăn thịt chó, người ta thấy bị thiếu Hàn Quốc. Tìm hiểu ra, thì thấy hãng tin AP trả lời rằng:

Ngày 25/11/2021 chính phủ Hàn Quốc cho biết, họ sẽ lập ra nhóm công tác xem xét đề nghị việc ăn thịt chó là phạm pháp sau khi Tổng thống Moon Jae-in cho rằng truyền thống này đã đến lúc phải chấm dứt. Thực tế hiện nay, các nhà hàng bán thịt chó đang lần lượt đóng cửa ở Hàn Quốc vì thế hệ trẻ xứ nầy càng ngày càng quay mặt lánh xa dần món ăn thịt chó bởi họ coi chó, mèo là vật nuôi giải trí hơn là gia súc giết làm thực phẩm.

Vấn đề nào trên thế giới cũng thường có hai phía Thuận… (Pro) và Chống… (Con) . Vấn đề ăn thịt chó cũng không là trường hợp ngoại lệ.

Phía Thuận thì cho rằng: Vật dưỡng nhơn! Con vật sinh ra là để hiến thịt cho người ăn. Chó, mèo cũng là loài gia súc như heo, bò, gà, vịt. Ăn thịt chó cũng như ăn thịt heo, thị bò… chứ có khác gì đâu. Sợ ăn, cử ăn hay tránh ăn thịt chó cũng bắt nguồn từ cái tâm chủ quan phân biệt vô nguyên cớ của con người mà thôi.

Phía Chống thì cho rằng: Chó khác với trâu bò, heo gà. Tuy cũng là động vật gia súc nhưng chó là con vật rất gần gũi với người. Chó có thể lực và giác quan bén nhạy và mẫn cảm với con người hơn bất cứ giống động vật nào khác. Chó biết nghe, biết sủa, biết phản ứng phù hợp với tình cảm và ý muốn của con người. Trong nhiều trường hợp, chó có thể giúp người, cứu người và sống với chủ với sự trung thành vô hạn. Chó còn có khả năng sắc bén không thua chi con người như trường hợp các quân khuyển, chó thám thính, chó mang tin, chó đánh hơi, chó chết theo chủ. Như thế thì giết chó làm thịt để ăn thì thật là vô tình và độc ác.

Theo ước tính thì hiện nay… dân số chó trên toàn thế giới có khoảng 900 triệu con. Trung Quốc có khoảng 84 triệu con, Mỹ có 77 triệu con, Việt Nam có khoảng 5.4 triệu con. Cứ trung bình 7 người Mỹ thì có 2 con chó, 15 người Trung Quốc có 1 con chó và 18 người Việt Nam có 1 con chó. Nhưng chó để ăn thì hẳn nhiên khác với chó để chơi! Dân Mỹ mê chó hơn mê bạn. Người Mỹ từ trẻ đến già đều ham chơi với chó. Không thiếu những người đẹp Huê Kỳ suốt mùa dịch bệnh ở nhà đan áo ấm cho chó làm vui. Xin tạm đưa ra những con số nầy để khẳng định đôi nét đan thanh về văn hóa ăn thịt chó. Nếu gặp người Trung Hoa hay Việt Nam mà cao hứng bàn về chuyện ăn thịt chó thì cũng chẳng sao. Nhưng với người phương Tây, nhất là người Mỹ mà nói chuyện ăn thịt chó thì cảm giác và phản ứng tâm lý của họ, mặc nhiên hay minh nhiên, cũng gần giông giống như nghe chuyện ăn thịt người! Đấy là thói quen văn hóa. Sinh hoạt cộng đồng văn hóa thế giới là một quá trình nghe và hiểu nhau chứ chẳng ai có quyền áp đặt văn hóa của mình lên văn hóa của người khác cả. Tuy nhiên, nguyên tắc đa số (dẫu là tương đối hay tuyệt đối) vẫn là nguyên tắc cơ bản để hòa đồng và hòa hợp văn hóa.

Thế giới ngày nay có 197 quốc gia, nhưng chỉ có 4 quốc gia đã liệt vào trong từ điển bách khoa Thế giới là “xứ sở đang ăn thịt chó” và 16 nước có khuynh hướng thích ăn thịt chó.

Theo Bangkok Post loan tin, kết quả cuộc thăm dò ý kiến của cơ quan Four Paws tại Việt Nam gần đây thì có 88% người Việt ủng hộ việc chấm dứt ăn thịt chó. Cuộc thăm dò nghiên cứu còn cho biết Việt Nam là quốc gia thứ hai sau Trung Quốc ăn nhiều thịt chó nhất thế giới; với 6.3% dân số ăn thịt chó. Đây là một tin vui – không phải là tin vui giữa giờ tuyệt vọng – mà là sự thức thời và tinh thần quyền biến linh động theo hoàn cảnh của dân tộc Việt Nam.Đại Hội Văn Hóa Toàn Quốc Việt Nam vào tháng 11- 2021 vừa qua đã lập đi lập lại và nhấn mạnh vai trò của những nhân vật có trách nhiệm gồm hai mục tiêu chính: (1) Chấn chỉnh văn hóa và (2) thực hành văn hóa.

Rất nhiệt thành cổ vũ chính quyền thành phố Hội An đã tiên phong cùng một lúc làm hai việc vừa cụ thể vừa phát huy văn hóa Việt Nam là chấm dứt ăn thịt chó, thịt mèo. Người Việt trong và ngoài nước cuối năm cũ 2021 và đầu năm mới 2022 sẽ rất tự hào trong suối nguồn văn hóa dân tộc sẽ được gạn lọc mảng văn hóa ăn thịt chó. Ước mong năm sau, ngày nầy trong khắp cả trên 60 tỉnh thành Việt Nam, người dắt chó trên đường sẽ tươi nụ cười bầu bạn, không còn ai nghĩ tới nuôi chó để ăn.

Sacramento Mùa Noel 2021

Trần Kiêm Đoàn

33