Cộng đồng người Việt ở Houston lớn mạnh nhờ duy trì ngôn ngữ và văn hóa

05/10/2016

Greg Flakus

Bữa cơm gây quỹ của cộng đồng Việt Nam tại hội trường Giáo xứ Đức Mẹ La Vang. Ảnh: G. Flakus/VOA.

Cộng đồng người Việt ở Houston lớn mạnh nhờ duy trì ngôn ngữ và văn hóa

05/10/2016

Greg Flakus

Từ khi chiến tranh Việt Nam chấm dứt vào năm 1975, cộng đồng Việt Nam ở thành phố Houston đã phát triển từ vài trăm người lên tới hơn 100.000 người, một phần nhờ thành phần di dân mới, tuy nhiên cũng nhờ một số cư dân Việt Nam ở California, một cộng đồng đông đúc hơn nhiều, đã dọn về Houston sinh sống. Họ đến để tìm việc và vì đời sống ít đắt đỏ hơn. Cộng đồng người Việt tại đây phát triển lớn mạnh nhờ tiếp tục gắn bó với ngôn ngữ và nền văn hóa của quê nhà.

Tại sinh hoạt thường niên để gây quỹ cho các tổ chức từ thiện, các nghệ sĩ phụ trách chương trình văn nghệ và những người đến dự đều là người Việt Nam, và thực phẩm tại đây cũng là thực phẩm Việt Nam.

Các món ăn vô cùng hấp dẫn đều được chế biến từ thực phẩm tươi bởi một nhóm đầu bếp tình nguyện.

Số tiền quyên được tại buổi sinh hoạt này được dùng để ủng hộ giáo xứ Đức Mẹ La Vang và các tổ chức từ thiện.

Sự kiện này thu hút hàng ngàn người Mỹ gốc Việt thuộc đủ mọi lứa tuổi.

Giáo xứ Đức Mẹ La Vang ở Houston, Mỹ. Ảnh: G. Flakus/VOA.

Một phụ nữ trẻ nói:

“Ở đây chúng tôi vẫn có thể ăn các món ăn Việt Nam, tham gia rất nhiều hoạt động như thế này tổ chức tại các nhà thờ và các hội từ thiện, và nhiều thứ khác nữa. Thế cho nên hãy tới Houston!”

Một yếu tố thu hút người Mỹ gốc Việt chọn Houston để an cư lạc nghiệp là thời tiết ấm áp.

Một thanh niên mới từ Việt Nam di dân sang Mỹ nói:

“Thành phố Houston, thời tiết rất giống Việt Nam, cho nên tôi nghĩ là có thể sống dễ dàng ở đây”.

Nhưng anh Keith Robinson Nguyễn nói rằng quan trọng nhất là sợi dây liên kết người Việt ở Houston với nhau bằng ngôn ngữ.

Anh nói: “Tại đây có các bác sĩ Việt Nam, thầy cô giáo người Việt, luật sư người Việt, có thể giúp họ từ A đến Z, họ không cần tới thông dịch”.

Anh Keith Robinson Nguyen. Ảnh: G. Flakus/VOA.

Anh Robinson được nuôi dưỡng trong một gia đình Mỹ và thoạt tiên cảm thấy như một người lạ khi mới đến Houston.

Anh kể: “Tôi không tiếp xúc được với người Việt ở đây bởi vì tôi không nói được tiếng Việt và không biết gì về văn hóa Việt Nam. Dù tôi có gốc Việt Nam, tôi vẫn bị thua thiệt”.

Giờ đây anh Robinson đã có thể giao lưu với những người khác bằng tiếng Việt và đang tiếp tục học hỏi thêm từ những lãnh đạo cộng đồng, như bà Kim Nguyễn.

Bà Kim nói: “Chúng tôi đều tham gia cộng đồng để giúp đỡ lẫn nhau”.

Bà nói rằng nhiều người lớn tuổi biết rất ít tiếng Anh, nhưng những người trẻ tuổi hơn, dù không thông thạo tiếng Việt, vẫn duy trì bản sắc của mình tại các sự kiện văn hóa như sinh hoạt quyên góp tiền bạc để giúp nhà thờ.

Bà Kim nói tiếp: “Ngay cả khi họ không hiểu tiếng Việt lắm, họ vẫn đi lễ tại nhà thờ Việt Nam, bởi vì họ muốn cho mọi người biết là họ có nguồn gốc Việt Nam”.

Niềm tự hào ấy, cũng như nhận thức về bản sắc văn hóa, đã giúp cho cộng đồng người Việt ở Houston tiếp tục lớn mạnh từng ngày.

Cuộc sống muôn màu của người Việt tại Texas

Có một tiểu bang ở Mỹ mà tiếng Việt là ngôn ngữ chính thức thứ ba, chủ yếu nhờ vào việc gắn bó với sự phát triển của cộng đồng người Việt…

Texas là một tiểu bang quan trọng hàng đầu của Mỹ. Nằm ở phía Nam nước Mỹ bên cạnh Vịnh Mexico, với diện tích gần gấp đôi diện tích Việt Nam (đồng thời là tiểu bang có diện tích lớn thứ hai ở Mỹ sau bang Alaska; đứng thứ nhất trong khu vực lục địa của Mỹ) và dân số khoảng 29 triệu người (tính đến 2019), Texas có nền kinh tế trị giá gần 2 nghìn tỷ USD, chiếm gần 10% tổng giá trị sản phẩm của Mỹ; nếu tính riêng như một nền kinh tế, Texas có thể xếp thứ 9 hoặc 10 trên thế giới (còn lớn hơn các nền kinh tế Canada, Nga, Hàn Quốc, Tây Ban Nha…); tính đến đầu năm 2019 có khoảng 622 nghìn hộ gia đình triệu phú.

Cộng đồng lâu năm và gắn bó

Là một tiểu bang với nền văn hóa đa dạng, Texas thu hút sự quan tâm và gắn bó của nhiều cộng đồng gốc Á đến định cư, trong đó có cộng đồng người Việt, nhất là tại các thành phố lớn như Austin (thủ phủ của tiểu bang Texas), Houston (thành phố lớn và sầm uất nhất tại Texas), Dallas (trung tâm kinh tế), San Antonio (thành phố lịch sử, văn hóa, du lịch…).

Tuy nhiên, không phải ai cũng biết rằng, tiếng Việt là ngôn ngữ chính thức thứ ba tại Texas, chủ yếu nhờ vào việc gắn bó với sự phát triển của cộng đồng người Việt ở đây. Trên thực tế, cộng đồng người Việt hiện xếp thứ ba trong số các cộng đồng có nhiều người nhất tại Texas, sau người Mỹ nói tiếng Anh, tiếng Tây Ban Nha và trước cộng đồng nói tiếng Trung Quốc. Sự đa dạng về văn hóa, khí hậu có nhiều điểm tương đồng với Việt Nam, công ăn việc làm khá dễ và chi phí sinh hoạt hợp lý đã và đang thu hút người Việt từ trong nước sang định cư cũng như dịch chuyển cộng đồng người Việt từ khắp nước Mỹ về sinh sống tại Texas.

Theo tổng điều tra dân số của Mỹ năm 2010, cộng đồng người Việt tại Texas có khoảng 187 nghìn người. Con số này đã tăng nhanh trong những năm gần đây, chắc chắn cao hơn hẳn mức tăng 15% chung của dân số Texas trong giai đoạn 2010-2019.

Làn sóng định cư của người Việt đến Texas chủ yếu diễn ra vào giai đoạn 1975 và sau đó. Tuy nhiên, trên thực tế có một số người Việt đã đến Texas học tập, làm việc và sinh sống từ những năm 1960 và đầu 1970. J.K, một người Mỹ gốc Việt đã rời Việt Nam sang học và sống tại Texas trong 50 năm qua cho biết, khi mới sang Mỹ anh chỉ biết 5 gia đình người Việt tại Houston và lớn lên trong một “bầu không khí thuần Mỹ”. Do vậy, khi có điều kiện quay trở lại Việt Nam, anh đã rất phấn khởi và chia sẻ nhiều giá trị văn hóa tại đất nước anh từng gắn bó thuở bé.

Chị K.A, người cũng đã định cư lâu năm tại Texas cho biết, khu vực nơi chị ở hiện nay gần thành phố biển Galveston từng rất hoang vắng, hẻo lánh trước khi trở thành nơi “phồn hoa đô hội” và là một giao điểm quan trọng trong tiến trình phát triển nhộn nhịp của các trung tâm kinh tế trong vùng.

“Nam châm” hút sinh viên Việt Nam

Trong những năm gần đây, Texas chứng kiến sự di chuyển nhanh chóng của nhiều người Việt từ Việt Nam sang học tập, làm việc cũng như di chuyển từ các nơi khác về, có cả từ tiểu bang California nơi người Việt tập trung rất đông đúc.

Sẽ là một thiếu sót lớn nếu không nhắc đến vai trò của cộng đồng du học sinh Việt Nam tại Texas. Theo số liệu của dự án Open Doors, đến 2019 du học sinh Việt Nam có khoảng 4.750 người (chiếm 5,8%) trong tổng số gần 82 nghìn du học sinh nước ngoài tại Texas. Sinh viên Việt Nam đang theo học nhiều ngành đa dạng từ các trường tư như Đại học Texas tại Austin, Arlington, Dallas, Đại học Texas A&M, Đại học Rice… cho đến hệ thống trường đại học công lập như Đại học Houston (nơi có hàng trăm sinh viên Việt Nam được nhận vào hàng năm). Đặc biệt, hệ thống trường Cao đẳng cộng đồng Houston (học 2 năm, sau đó nhận bằng Cao đẳng hoặc chuyển tiếp học 2 năm tại các trường Đại học để lấy bằng Đại học) hiện có hơn 1.000 sinh viên Việt Nam theo học.

Nằm ở tiểu bang có hệ thống giáo dục rất tốt, các trường phổ thông cũng thu hút sự quan tâm và đăng ký tham gia của học sinh Việt Nam, nhất là các trường danh giá như St. Thomas’ Episcopal School, St. Agnes Academy, The Kinkaid School, St. John’s School…

Cùng với làn sóng người Việt từ Texas về Việt Nam ngày càng đông, người Việt từ Việt Nam sang Texas tìm kiếm các cơ hội việc làm cũng tiếp tục sôi động. Được trang bị khối lượng kiến thức phong phú, ngoại ngữ tốt và quyết tâm đóng góp cho tiến trình phát triển toàn cầu, các bạn trẻ Việt Nam dù tốt nghiệp trong nước hay ngoài nước thường được các công ty, tổ chức tại Texas đánh giá rất cao. Những người Việt trẻ có mặt ở hầu hết các lĩnh vực phát triển tại Texas và làm nhiều việc như giáo viên, doanh nhân, cán bộ kỹ thuật…

H.Q.T tốt nghiệp Đại học Bách khoa TP. Hồ Chí Minh và bảo vệ luận án Tiến sĩ tại tiểu bang Oaklahoma, tham gia giảng dạy 5 năm tại Đại học Houston trước khi trở thành nhà tư vấn độc lập và có công ty của riêng mình.

N.B, N.N đều tốt nghiệp cấp 3 từ Khối phổ thông chuyên Lý Đại học Tổng hợp Hà Nội, học Đại học trong nước, có cơ hội học lên cao tại Mỹ và hiện là những chuyên gia hàng đầu trong các lĩnh vực kinh doanh hóa chất, kỹ thuật dầu khí tại Texas.

Với sự phát triển kinh tế đa dạng, trong đó những ngành đang tiếp tục có sự phát triển nhanh như công nghệ thông tin, dầu khí, không gian vũ trụ (nơi có trụ sở của NASA)…, Texas mang đến nhiều cơ hội cho sinh viên Việt Nam tốt nghiệp các ngành kỹ thuật, kinh tế, tài chính dễ dàng có được việc làm với các ưu đãi tốt cả về lương thưởng, điều kiện làm việc, ăn ở.

Một điểm cũng quan trọng không kém là qua trao đổi, nhiều người Việt cho biết, họ không hề có cảm giác bị phân biệt đối xử trong cuộc sống cũng như khi làm việc tại Texas. Sự đóng góp tích cực của cộng đồng người Việt tại Texas đã góp phần quan trọng đối cho những thành công trong ngành hàng không vũ trụ (nhất là tại NASA), ngành chế tạo các sản phẩm quân sự và kỹ thuật cao, trong nghiên cứu và điều trị y khoa… Chỉ tính riêng tại Trung tâm ung thư Anderson đã thấy có một loạt gương mặt người Việt sáng giá đang đóng góp rất tích cực ở đây.

Hội nhập và giữ gìn bản sắc Việt

Cộng đồng người Việt tại Mỹ cũng dần tham gia nhiều hơn vào chính trường Mỹ. Hubert Võ đã trở thành Hạ nghị sỹ của tiểu bang Texas từ năm 2010. Nhiều thành phố lớn tại Texas, bao gồm Houston, trong những năm gần đây cũng có các đại diện người Việt tham gia vào Hội đồng thành phố (chủ yếu bao gồm những người Việt đã sang Mỹ định cư lâu năm). Sự quan tâm của giới trẻ người Việt với chính trị Mỹ ngày càng tăng song tiềm năng còn lớn và một trong những vấn đề mà giới chức địa phương tại Texas quan tâm nhất là làm thế nào để có thể lôi kéo được nhiều hơn lượng cử tri người Việt tham gia vào các cuộc bầu cử tại đây.

Theo một nghiên cứu năm 2017 của American Community Survey, 64% số người Việt được hỏi ủng hộ Đảng Cộng hòa và thành tích của Tổng thống Trump (trong khi đó số người Philippines được hỏi có 48% ủng hộ và phần lớn người Mỹ gốc Á ở Texas có quan điểm giảm ủng hộ Đảng Cộng hòa và Trump). Việc thuyết phục người Việt tham gia nhiều hơn vào bỏ phiếu hay đảo ngược quan điểm là điều mà cả Đảng Cộng hòa và Dân chủ rất quan tâm.

Cuối cùng nhưng không phải là tất cả, văn hóa Việt Nam là một trong những điều được cả cộng đồng người Việt tại Texas tiếp tục chú trọng gìn giữ và phát huy. Khác với nhiều thành phố lớn ở Mỹ, khu Việt Nam tại Houston có quy mô và sự hiện diện của cộng đồng lớn hơn hẳn khu “China town”. Cộng đồng người Việt tiếp tục duy trì các cơ sở dạy tiếng Việt hàng tuần và tại nhà, thậm chí bao gồm cả các lớp “luyện thi” như ở Việt Nam.

Là người xa quê đã lâu, bác V.V.L vẫn đang miệt mài sưu tập kỷ vật của Việt Nam trên toàn thế giới và tại Mỹ để hoàn thiện cho công trình độc đáo này, để gìn giữ những giá trị văn hóa Việt cho các thế hệ sau và cũng để thỏa mãn nỗi nhớ Việt Nam đau đáu trong lòng sau bao bôn ba nơi đất khách. Từ các thành phố lớn như Houston, Austin, Dallas… cho đến những nơi xa xôi như Lubbock (nơi có Đại học TexasTech và Trung tâm lưu trữ Việt Nam nổi tiếng) hay El Paso (thành phố sát biên giới Mexico), những quán phở, cà phê, khu chợ Việt Nam… đều có thể làm ấm lòng người Việt mỗi khi nhớ văn hóa quê hương da diết.