Những tiền có mệnh giá “lạ” nhất thế giới .

tiền có mệnh giá “lạ” trên thế giới

(damau)

Nhiều nước trên thế giới phát hành các loại tiền có mệnh giá rất lạ. Ngoài những tờ bạc có con số rất lớn nhưng giá trị thực tế rất nhỏ, còn có những mệnh giá đặc biệt như 3, 4, 15, 30, 35, 40, 45, 60, 75, 90, 99.

Không kể các loại tiền kiểu “một quan là sáu trăm đồng” hay một shilling hồi xưa của Anh quốc trị giá 1/20 bảng Anh hay 12 xu, một trong những đồng tiền có mệnh giá tương đối lạ và xưa nhất trong hệ thống thập phân có thể là tờ 4 złoty của Ba Lan năm 1794. Đến năm 2009 Ba Lan lại phát hành đồng xu 4 złoty. Tiền có mệnh giá 4 tuy không quen thuộc, nhưng tạm giải thích được vì vẫn còn có thể làm thành số trăm khi xếp 25 đơn vị lại.

Vào thời kinh tế khủng hoảng thập niên 1920, chính quyền phát xít ở Áo phát hành nhiều tờ bạc hay phiếu mua hàng mệnh giá 40 và 99 heller, trên đó in những câu nói của các nhân vật kỳ thị dân Do Thái. Chủ nghĩa Phát xít là một quái thai trong lịch sử loài người, nhưng nó đẻ ra đồng tiền mệnh giá 99 vẫn là điều khó giải thích. Cùng lúc đó, đảng Quốc Xã của Hitler bắt đầu có thế lực và âm mưu đảo chính, và các bang ở Đức phát hành những tờ bạc lên tới 20 tỉ mark để đối phó với khủng hoảng chính trị-kinh tế.

Nhưng đồng tiền có mệnh giá lớn nhất thế giới cho đến nay có lẽ là tờ 100.000 tỉ (14 số 0 theo sau số 1) đô la Zimbabwe, tương đương với 300 USD vào giờ phát hành năm 2008. Khi ấy buổi sáng mang 300 tỉ ZWD ra chợ mua được một ổ bánh mì, nhưng đến chiều thì cũng với 300 tỉ có thể cầm về nửa ổ.

Đồng tiền mệnh giá lạ của nước Nga là một chuyện khác. Đầu năm 1917, Nga hoàng thoái vị, một chính phủ lâm thời lên nắm quyền. Ngày 4 tháng 9, chính quyền phát hành tờ 40 rúp. Ngày 7 tháng 11, Cách mạng Tháng Mười bùng nổ, phe bônsêvíc cướp chính quyền. Chế độ Xô Viết đặc biệt thích số 3. Ngay sau khi có chính quyền trong tay, nhà nước Xô Viết phát hành tờ 3 rúp và 30 rúp. Rồi cứ dăm bảy năm các lãnh tụ lại cho in thêm 3 rúp kiểu mới vào dịp kỷ niệm các sự kiện quan trọng, hoặc gọi là quan trọng để luôn luôn có cớ kích động lòng cuồng nhiệt của dân chúng. Đến cuối thập niên 1980, có lẽ vì đồng tiền mất giá, 3 rúp lại xuất hiện dưới dạng đồng xu, và đồng 3 rúp cuối cùng phát hành vào năm 1991 lúc chế độ Xô Viết chuẩn bị dẹp tiệm.

Năm 1981, có lẽ bắt chước đàn anh Liên Xô và để có cái đóng góp vào kho tàng chuyện lạ của nhân loại, đảng “ta” ở Việt Nam phát hành tờ 30 đồng (gần bằng 30 ngày lương của nhiều người) hồi nhà thơ Tố Hữu nắm quyền sinh sát. Nhà thơ đi làm kinh tế đã góp phần rất lớn vào cảnh đói rách và lầm than của nhân dân cả nước. Đến năm 1985 ông đã kịp phát hành một tờ 30 đồng khác trước khi về vườn. Ông và các đồng chí của ông đã thành công rực rỡ, để đến nay Việt Nam có tờ bạc mệnh giá 500.000 đồng. Tất nhiên sau bao lần lạm phát, và lần cuối đổi 10 đồng cũ thành 1 đồng mới vào năm 1985 (nghĩa là 1 đồng mới có giá trị bằng 10 ngày lương nếu không bị lạm phát!), nửa triệu đồng ngày nay đã không thể có giá trị của nửa triệu hay năm triệu ngày lương như hồi đầu thập niên 1980.

Hiện nay Cook Islands, một đảo quốc ở phía nam Thái Bình Dương, vẫn lưu hành mấy tờ 3 đô la. Tờ 3 đô la phát hành đầu tiên năm 1987 minh hoạ truyện cổ tích của dân bản xứ: một phụ nữ trần truồng cưỡi trên lưng con cá mập để đi tìm người yêu thất lạc trên biển. Cô nàng cầm theo quả dừa để uống mỗi khi khát. Nhưng khổ nỗi là khi mót tiểu, nàng đái trên lưng con cá làm nó bực mình hất nàng xuống biển cho chết quách đi. May mắn cho người đẹp là có một anh cá mập hào hiệp đang lảng vảng gần đó bơi lại cứu, và lần này nàng nhịn tiểu suốt tới khi vào được đến bờ. Từ đó dân trên đảo dặn nhau rằng khi cưỡi cá mập thì đừng đái lên lưng nó.

Miến Điện có lẽ là nước phát minh ra loại mệnh giá lạ nhiều nhất thế giới, gồm có tờ 15, 35, 45, 75 và 90 kyat, tuy chỉ là những con số nhỏ và có giá trị thấp. Truyện kể rằng đầu tiên ông tướng Ne Win phát hành tờ 75 kyat năm 1985. Mặc dù ảnh trên tờ bạc không hẳn là chân dung của bác, nhưng lắm kẻ xấu miệng cứ bảo rằng tờ bạc ấy in ra để mừng sinh nhật bác 75 tuổi. Tuy vậy, ông tướng lại thích số 9, vì thế bác chơi thêm hai tờ bạc có mệnh giá 45 và 90. Xui xẻo là số 9 hay 45 hay 90 không mang lại tốt lành. Đến năm 2000, đúng lúc Ne Win 90 tuổi, nhóm quân phiệt đã có thời đồng loã với bác để lật đổ chế độ dân chủ, nay lại oái oăm bắt bác giam lỏng tại gia vì tội âm mưu đánh đổ đồng bọn. Và thế là hai năm sau bác ngỏm mà không được xây lăng như các bác xã hội chủ nghĩa hay cộng sản.

Trong những năm đầu của thế kỷ 21, nước Mỹ vẫn còn đủ mạnh cho bọn chính trị gia xâu xé, tranh giành quyền lực, nói và làm những điều điên rồ và mị dân một cách nguy hiểm mà chưa sập tiệm. Hiện nay có tin đồn hãng bia “33” đang vận động bác Trump in tờ 33 đô la hay đồng xu 1/33 đô la để đóng góp cho nước Mễ bên hàng xóm có tiền xây bức tường ngăn người qua lại.

Tháng 1/2019

Phạm Văn

Tham khảo

– Insight Guide, Southeast Asia, APA Publications, Singapore 1999.

– Trang https://www.coincommunity.com/forum/topic.asp?TOPIC_ID=286047, và các trang mạng khác, truy cập tháng 12/2018.

Hình minh hoạ không theo tỉ lệ