KÍNH TIỄN BIỆT NHÀ THƠ MINH ĐỨC HOÀI TRINH

(1930-2017)

Đầu tháng 8, 2014, bạn tôi, nhà văn Trần Việt Hải VietHai Tran email bảo tôi viết một bài văn ngắn cho tuyển tập “Minh Đức Hoài Trinh: Chính Khi Của Người Cầm Bút” và sẽ giới thiệu nhân dịp sinh nhật 85 tuổi của bà. Bạn tôi sức khỏe rất yếu nhưng có lẽ là một trong số ít văn nghệ sĩ ở hải ngoại lo lắng cho đời sống văn học của giới văn nghệ sĩ đàn anh, đàn chị nhiều nhất như Giáo sư Nguyễn Thanh Liêm, Nhạc sĩ Anh Bằng, Giáo sư Lưu Trung Khảo, nhà thơ Minh Đức Hoài Trinh v.v… Thật buồn khi nhìn lại, những vị đó, hôm nay, đều đã ra đi. Rất dễ dàng nói về sinh lão bệnh tử, rất dễ dàng nói về có sanh có diệt, nhưng không dễ dàng nhìn những người mình quý trọng lần lượt ra đi. Xin đăng bài viết ngắn đó như một nén hương thành kính tiễn biệt nhà thơ Minh Đức Hoài Trinh:

THƠ VỀ MẸ CỦA MINH ĐỨC HOÀI TRINH

Tôi bay qua cuộc đời này như chiếc lá. Mẹ tôi qua đời khi tôi còn rất nhỏ. Tôi không biết gì nhiều về mẹ ngoài những chuyện do cha tôi kể lại. Tôi không biết gì nhiều về mảnh đất miền núi cao của quê hương Quảng Nam nghèo khổ, mảnh đất đã từng chôn khúc nhau tôi. 

Mười ba tuổi, tôi từ giã ngôi làng nhỏ bên dòng sông Thu Bồn ra đi.  Từ đó đến nay, hơn 40 năm trong sa mạc cuộc đời đầy gian lao vất vả, tôi viết nhiều về mẹ.  Me là những vì sao. Mẹ là dòng suốt mát. Mẹ là ngọn gió heo may. Tất cả rất gần gũi, thân thương nhưng cũng vô cùng xa cách.

Và như một lẽ tự nhiên tôi cũng rất quý những nhà văn, nhà thơ có những tác phẩm dành riêng để ca ngợi tình yêu thiêng liêng của mẹ, trong đó có nhà thơ Minh Đức Hoài Trinh. 

Mẹ ở phương nào chiều hôm qua
Trăng thương nhòa nhạt giải Ngân Hà
Mùa thu lá đỏ như mầu lửa
Ai có nghe tình ai thiết tha
(Hỏi mẹ, Minh Đức Hoài Trinh)

Nhà thơ Minh Đức Hoài Trinh là một trong những nhà thơ lớn của văn học Việt Nam trong hậu bán thế kỷ 20. Tên tuổi của bà không chỉ giới hạn trong lãnh vực thi ca nhưng gắn liền với cả một giai đoạn dài thăng trầm của đất nước. 

Bà ôm ấp một ước mơ và khát vọng tự do cho dân tộc và lấy đó làm hành trang trên mọi ngã đường tranh đấu cho văn nghệ sĩ bị CS cầm tù sau 1975. 

Có những ước vọng đã hoàn thành và cũng có nhiều dự tính bà chưa làm xong hết nhưng dù hoàn thành hay dang dở bà đã mở ra một con đường cho các thế hệ mai sau. 

Nhắc đến thơ Minh Đức Hoài Trinh, độc giả thường liên tưởng đến “Kiếp nào có yêu nhau” hay “Đừng bỏ em một mình” nhưng với tôi, nhà thơ Minh Đức Hoài Trinh là tác giả của những bài thơ về mẹ mà tôi vô cùng yêu quý. Đọc thơ bà tôi thấy mình vô cùng gần gũi, thân thương như tình cảm dành cho người chị cả trong gia đình.

Mẹ bảo ta đừng nhìn qua cửa sổ
Khi hoàng hôn đang chầm chậm bước chân
Đừng ngước mắt theo lũ chim về tổ
Khi trăng tàn nhẹ trải lối quanh sân.
(Mẹ bảo ta đừng nhìn qua cửa sổ, Minh Đức Hoài Trinh)

Hình ảnh một người con ở bên kia trái đất đang hình dung ngày tang của mẹ. Mẹ có biết chăng, đứa con thân yêu của mẹ đang ngồi tưởng tượng ra bàn tay của mẹ, tưởng tượng ra áng mây trời che mát cuộc đời từ nay bất hạnh,  tưởng tượng ra khuôn mặt dịu hiền của mẹ đang nhìn xuống trần gian đầy lửa đỏ mà con đang ngụp lặn. Tiếng khóc của con như tiếng gào của con nai tơ vọng lại giữa mùa đông quạnh vắng ở quê người:

Dưới mộ sâu lạnh lắm
Một mình mẹ cô đơn
Ngày me chết con xa me muôn dặm
Ngày đưa me gió bấc rít từng cơn
(Khóc mẹ, Minh Đức Hoài Trinh)

Hay trong tận cùng đau nhức tưởng tượng những chiếc đinh đang ghim sâu vào quan tài của mẹ:

Hồn thân yêu ơi,
Trong quan tài chật chội
Có đau chăng khi búa nện đinh vang
Có nghe chăng đây lời kinh sám hối
Giọng ai buồn cắt đoạn nẻo trần gian.
(Khóc mẹ, Minh Đức Hoài Trinh)

Đọc thơ về mẹ của Minh Đức Hoài Trinh để thấy thương mẹ hơn và gần gũi với mẹ hơn: 

Không, con chẳng muốn mẹ sầu,
Núi sông ai nỡ nhuộm màu nhớ thương,
Mái quê hương,
Chìm trong sương trắng lạnh
Cánh chim trời cô quạnh bơ vơ,
Mẹ ơi, biết đến bao giờ,
Gió đưa thuyền ngược lại bờ sông xưa?
Mái nhà ai còn rả rich tiếng đàn mưa . . .
(Gữi mẹ, Minh Đức Hoài Trinh)

Tất cả chúng ta ai cũng có mẹ dù mẹ còn hay mẹ mất nhưng mẹ trong thơ Minh Đức Hoài Trinh như Khóc mẹ, Hỏi mẹ, Gửi mẹ, Gục đầu bên mộ mẹ, Mẹ bảo ta đừng nhìn qua cửa sổ chuyên chở cả một đại dương mênh mông và sâu thẳm của tình yêu mẹ dành cho con và con dành cho mẹ:

Bình xác khô cằn cỗi
Cắm bông linh hồn tươi
Thượng Đế ơi, đường xuống mồ u tối
Xác còn đây, hồn đã tận muôn nơi
(Khóc mẹ, Minh Đức Hoài Trinh)

Với lòng ngưỡng mộ của thi sĩ đàn chị đi trước, kính chúc sinh nhật 85 thượng thọ của bà tràn đầy hạnh phúc và buổi giới thiệu tác phẩm Minh Đức Hoài Trinh: Chính Khí Của Người Cầm Bút gặt hái nhiều thành công.

Trần Trung Đạo